Ken je het gevoel dat je weg wilt lopen uit een gesprek? Dat je partner – of compagnon – dingen zegt die misschien kloppen, maar dat je op dat moment het liefst heel hard de deur uit wilt rennen? Of misschien ben jij het type dat dan dichtklapt of juist heel boos wordt.
Je bent niet de eerste en de enige die heftig reageert door middel van een vecht-, vlucht- of bevriesreactie. Hoeveel je ook om je gesprekspartner geeft, soms krijg je een allergische reactie op wat hij of zij doet of zegt.
Als deze allergische reactie zelden opduikt, of als je weet wat de oorzaak is, is er niet zoveel aan de hand. Maar dikwijls wordt deze allergische reactie bijna dagelijks geprikkeld en ontstaan er serieuze conflicten. De een zegt iets, de ander reageert er nogal heftig (allergisch) op.
Op wie is het écht gericht?
Dit fenomeen kan optreden tijdens gesprekken met je partner, collega’s, vrienden en zakenrelaties. De vraag is waar deze allergische reactie vandaan komt. Je zoekt de oorzaak dan doorgaans bij de ander. Maar wat nu als je brein in feite met je aan de haal gaat door iets wat in je eigen systeem is opgeslagen? Als je je eigen reactie voor waar aanneemt, dan mis je de mogelijkheid om goed met die ander te leren omgaan.
Een voorbeeld. Ik herinner me een koppel dat een aantal jaren terug bij me kwam. Hij wilde alleen nog maar weg van zijn partner. Hij was er klaar mee maar hij begreep niet goed waarom. Wel wist hij dat hij het liefst zijn gevoel wilde volgen. Hij vond zijn partner maar slap en onzeker. Zij hing te veel aan hem, zo vond hij.
Als een koppel verstrikt zit in dit probleem, is het tijd om uit te zoeken waar de allergie vandaan komt. Dit doe ik het liefst met opstellingen. Een opstelling is een fysieke weergave van de dynamiek binnen een systeem.
We nemen een fictief koppel met een probleem: John en Gabi. Ik vraag John om tegenover Gabi te gaan staan. Achter Gabi ligt een matje. We bootsen een situatie of gesprek na waarbij het geregeld botst tussen hen twee. De allergie bij John is voelbaar, bijna zichtbaar. En dan haal ik opeens Gabi weg van haar positie en vraag aan John wie daar nu staat; wie is dat achter Gabi (op dat matje)? Door deze plotselinge verandering voelt John de weerstand, en omdat mijn vraag onverwacht komt, weet hij meteen op wie zijn weerstand écht gericht is.
Op zoek in de database
Dat John weet wie de echte reden van zijn allergische reactie is, heeft te maken met het emotionele brein, ook wel het tijdloze brein genoemd. Je tijdloze brein heeft alles opgeslagen uit het verleden, ook de nare ervaringen. Het is een soort database. En dat brein kijkt mee met wat je meemaakt in het heden. Het vergelijkt hedendaagse situaties met wat er in de database bekend is en zorgt ervoor dat jij op anderen reageert vanuit de ervaringen die liggen opgeslagen in die database.
Zorgt je partner voor een onaangenaam gevoel of zelfs pijn? Je brein schiet dan in de reflex van vechten, vluchten of bevriezen.
Inzicht en erkenning
Voor John en Gabi betekent de inzicht die de opstelling gaf een paar dingen. In de eerste plaats weet John nu dat zijn reactie op Gabi’s woorden thuishoort bij een nare ervaring van vroeger. Vroeger, toen John nog maar een tiener was, deelde zijn moeder erg veel met hem, vanuit haar onzekerheid en verdriet. Dat was te veel voor hem.
In eerdere conflicten met Gabi wist John enkel dat hij iets voelde als: ‘Ik moet hier weg, want ik ben in dezelfde situatie beland als vroeger’. Maar zijn verstand was zich hier niet van bewust. Nu weet hij dat hij Gabi niets hoeft te verwijten.
Gabi realiseert zich dat zij vaker op eigen benen moet staan. Zij kan nu zorgen voor een emotioneel corrigerende ervaring. Dat betekent dat ze kan uitspreken dat ze begrijpt waarom John reageert zoals hij reageert, bijvoorbeeld: ‘Nu snap ik dat jouw moeder dezelfde reacties vertoonde als ik nu doe. Ik snap dat ik jou daarmee pijn doe en ik wil leren om dit anders te doen.’
Juist het uitspreken van deze woorden is helend. Het geeft John een gevoel van erkenning en geeft hem bestaansrecht. Gabi kan vanaf nu rekening houden met zijn allergie op dit gebied. Hier begrip voor hebben en er rekening mee houden, is vaak al voldoende.
Wegwezen of ermee bezig gaan?
Wat betekent dit nu voor jou? Als ondernemer kun je dit tegenkomen; je krijgt een conflict met je compagnon of je partner. Het voelt niet fijn en eigenlijk vind je dat hij of zij moet veranderen. Dát, of jij gaat weg. Terwijl je compagnon of je partner geen flauw idee heeft wat hier nou zo erg aan is en waarom jij zo heftig reageert. Die ander heeft immers geen idee van jouw tijdloze brein en dat je reageert op een soortgelijke ervaring van vroeger.
Misschien heeft jouw vader je vroeger vaak bespot. Zei hij dat je domme dingen deed of dat je dom was. Kleineerde hij je en maakte hij je belachelijk, vaak waar anderen bij waren. Hierdoor voelde je je boos, dom en onveilig.
Je partner of compagnon kan hetzelfde doen en niet eens kwaad bedoeld. Misschien maakt hij of zij grapjes over jou of over je werk, ook waar anderen bij zijn. De grapjes stellen niets voor, maar het triggert iets bij je; je krijgt het gevoel dat je moet wegwezen. Het is onveilig.
Hoe fijn zou het zijn om te weten waar dit gevoel vandaan komt? Of, als je wél weet waar het gevoel vandaan komt, om daarmee aan de slag te gaan zodat dit stukje van je tijdloze brein niet de overhand heeft? Zodat je relatie met je partner of je compagnon weer is zoals die ooit was?
Een traject bij mij zorgt er, dankzij opstellingen voor, dat je inzicht krijgt in je tijdloze brein en dat de ander (jouw partner of compagnon) kan zorgen voor de emotioneel corrigerende ervaring.