Hij viel op tijdens de groepstraining. Lang, een goeie bos krullen en een vriendelijke, uitnodigende blik. Iemand waar je graag je verhaal aan vertelt en die de tijd neemt om naar je te luisteren, zonder oordelend te zijn. Maar achter zijn op het oog stabiele voorkomen, schuilde veel onzekerheid en besluiteloosheid. En ook een flinke portie stress.
Het voordeel van een groepstraining is dat deelnemers (onbewust) laten zien hoe zij communiceren en met anderen omgaan. En bij deze man – voor het gemak noem ik hem Peter – werd al snel duidelijk dat hij zelden zijn mening gaf, meestal meeging met wat de rest vond, en dat hij op momenten bemiddelde of de gemoederen probeerde te sussen.
Bemiddelen
En toen kwam het moment dat Peter met de groep deelde waar hij in zijn dagelijks leven tegenaan liep. Hij had een goedlopende onderneming die hij aanstuurde met twee compagnons. Maar deze twee compagnons hadden onenigheid gekregen. Peter bemiddelde tussen hen. Hij maakte geen keuze – wat in zijn rol als derde partner logisch zou zijn geweest – maar probeerde alle partijen tevreden te stellen. Hij begon zichzelf steeds meer te verliezen omdat hij geen grenzen aangaf en geen besluiten nam. Peter was gesloopt.
Geen partij kiezen
Tijdens groepstrainingen werk ik graag met opstellingen om een patroon en dynamiek zichtbaar te maken. Ook met Peter deden we een opstelling. Ik wilde namelijk dat hij zou inzien dat zijn besluiteloosheid te maken had met zijn jeugd.
Twee andere deelnemers stonden in deze opstelling tegenover hem. Ze stonden dus in een driehoek. De een vertegenwoordigde Peters moeder, de ander Peters vader. De reflex van Peter was bijna fascinerend: zijn ogen gingen voortdurend van zijn ‘vader’ naar zijn ‘moeder’ en weer terug. Zelfs als hij de opdracht kreeg om met zijn blik alleen bij vader te blijven, versprong zijn blik telkens naar moeder. Alsof hij continu checkte hoe zij zou reageren.
Door de opstelling werd Peter zich ervan bewust hoe reflexmatig dit gebeurde. Zowel zijn moeder als zijn vader kreeg van hem loyaliteit en aandacht; hij koos nooit partij. Maar wat Peter niet geleerd had, is voelen wat hij zélf wil. Zélf keuzes maken, zonder daarbij te proberen anderen tevreden te houden.
Triangulatie
Waar Peter mee te kampen heeft heet triangulatie. Dit patroon ontstaat tussen ouders en kind op het moment dat een kind zich verantwoordelijk voelt voor de relatie tussen beide ouders. Dat kan gebeuren wanneer ouders het kind gebruiken om boodschappen over te brengen. Bijvoorbeeld als ouders gescheiden zijn of om andere redenen niet meer met elkaar communiceren.
Triangulatie kan ook ontstaan als een ouder negatieve uitspraken over de andere ouder doet in het bijzijn van het kind, of als een ouder een nieuwe partner heeft en het kind betrekt bij conflicten met de nieuwe partner.
Triangulatie brengt een kind in een lastige positie. Het kan het gevoel hebben om loyaal te moeten zijn aan beide ouders, en dat kan leiden tot gevoelens van verwarring, stress, angst en loyaliteitsconflicten.
Besluiteloosheid
Peter was zo gewend om te schipperen tussen zijn ouders, dat het schipperen ook in zijn volwassen jaren doorging. Zijn triangulatie had invloed op de manier waarop hij relaties aanging en communiceerde. Hij voelde zich verscheurd door loyaliteit aan zijn beide compagnons en was bang om de een te kwetsen als hij meeging in de ideeën van de ander. Daarnaast was hij onzeker over zijn eigen standpunt in dit conflict en kon hij geen autonoom besluit nemen.
Door de opstelling besefte Peter dat zijn besluiteloosheid bij zijn jeugd hoorde en dat hij zijn rol als compagnon moest pakken. En dat hij daarmee misschien een van tweeën zou kwetsen, maar dat grotere escalaties zouden worden voorkomen.
Voor de relatie met zijn compagnons was het van levensbelang om stelling te nemen. Want door besluiteloos te zijn, zullen zijn partners misschien minder vertrouwen in hem hebben. Ze kunnen aan hem gaan twijfelen en zich afvragen of de verantwoordelijkheden binnen de organisatie goed verdeeld zijn. Ze kunnen zelfs hun respect voor Peter verliezen, omdat besluiteloosheid kan worden gezien als een gebrek aan verantwoordelijkheid en volwassenheid in het omgaan met uitdagingen. Want in volwassen relaties moet je immers beslissingen durven nemen.
Wat doet besluiteloosheid met jouw relaties?
Triangulatie komt vaker voor dan je misschien denkt. Misschien is jouw partner regelmatig gefrustreerd omdat je geen keuzes maakt. Er heerst misschien een gevoel van ongelijkheid in jullie relatie omdat hij of zij zich gedwongen voelt om alle beslissingen te nemen.
Misschien merk jij dat je moeilijk een standpunt kunt innemen en dat je zorgvuldig de perspectieven van anderen bekijkt om een middenweg te vinden en zo niemand tegen de borst te stoten.
Misschien neem jij in het bedrijf waar je werkt vaak de bemiddelende rol op je en probeer je iedereen bij elkaar te houden.
Wellicht heb je zelfs van bemiddelen je beroep gemaakt; mediators of relatietherapeuten zijn steengoed in bemiddelen. Dat is de mooie kant van dit ingewikkelde fenomeen. En ja; ook ik ben vanuit mijn jeugd bekend met triangulatie. Het is goed mogelijk dat ik daarom koos voor dit beroep.
Wat kun je doen om dit op te lossen?
Herken jij jezelf in dit verhaal? Bescherm jezelf dan en durf soms te zeggen: ‘ik kan dit niet oplossen’ of ‘ik sta hierbuiten; dit is niet van mij’. Voel wat jij wil, wat jouw autonome beslissing is en néém die beslissing dan. Accepteer vervolgens dat je daarmee misschien anderen kwetst. Want elke beslissing betekent dat iemand verliest.
Door beslissingen te nemen en je te verbinden aan de consequenties, ga je rechtstreeks in tegen de reflex die je altijd voelde. Dat is pittig, maar belangrijk. De reflex hoort bij je vroegere leven. Ontdek maar eens wat er gebeurt als je daadkrachtig besluiten neemt, zelfs als dat verlies betekent. Ontdek dat het respect afdwingt als je je eigen keuzes maakt en dat het relaties sterker maakt.
Tijdens een groepstraining kun je meteen ervaren hoe het is om besluiten te nemen en te kiezen voor jezelf. De groepstraining was ook voor Peter een succes. Hij kon ter plekke leren zichzelf meer te profileren. Dat is een grote meerwaarde van een training in groepsverband.