Je bent verliefd en je wilt samen verder. Eén probleem; jij hebt kinderen en hij ook. Je draai vinden in je nieuwe, samengestelde gezin is niet eenvoudig en kost de nodige inspanning en tijd. Soms levert het samengestelde gezin zóveel stress op, dat een koppel mij opzoekt.
Zo deed ik eens een sessie met Ben en Inge. Ze hielden van elkaar maar liepen vast sinds ze – met kinderen van zowel hem als haar – samenwoonden. Inge’s vorige partner was overleden en zij kampte met loyaliteitsproblemen. Het liefst praatte zij niet met Ben over haar overleden man, de vader van haar kinderen. Zij deelde haar herinneringen aan hem wél met haar kinderen, maar niet met Ben en zijn kinderen. Haar overleden man had dus geen plek in de nieuwe relatie en werd als gevolg daarvan onbewust door Ben als concurrent ervaren.
Ben voelde zich buitengesloten. Hij wilde graag betrokken worden bij de beslissingen van Inge omtrent haar kinderen, hij wilde gezien worden en had een grote behoefte om erbij te horen. En dat liet hij regelmatig weten. Maar Inge gooide haar kont tegen de krib. De ruzies gingen over alledaagse beslissingen, maar het dieper gelegen thema was: ik word buitengesloten. Inge vond dat onzin en eiste min of meer begrip en flexibiliteit. Ze kwamen er samen niet meer uit: hoe meer Ben eiste dat hij bij alledaagse beslissingen niet buitengesloten werd, hoe meer dat juist wel gebeurde. En deze dans duurde maar en duurde maar, tot het moment dat de grondoorzaak ter sprake kwam: het onbesproken overlijden van de partner van Inge.
De worsteling van een samengesteld gezin
Of een vorige partner is weggevallen door ziekte, een ongeluk of scheiding; veel mensen kunnen zich herkennen in het verhaal van Ben en Inge. Ze hebben de wens om verder te gaan met de nieuwe partner en de eventuele kinderen van (een van) beiden, maar het loopt niet lekker. En dat heeft allemaal te maken met loyaliteit.
Zo ben je loyaal aan je eigen kinderen. Niet alleen vanwege het eenvoudige feit dat zij jouw eigen kinderen zijn, maar ook omdat zij niet om jullie scheiding of het overlijden van je vorige partner hebben gevraagd. En dat geeft het gevoel aan de ouder dat er iets gecompenseerd moet worden.
Zo ziet dit loyaliteitsconflict eruit: Je maakt de afspraak met je nieuwe partner dat je hem of haar in alles betrekt, zoals beslissingen rondom de kinderen, maar houd je daar niet aan. Vervolgens geef je verklaringen voor je gedrag en eis je flexibiliteit en begrip. Je nieuwe partner kan dit niet waarderen. Hij of zij wordt eisend of trekt zich juist terug. En jij krijgt een schuldgevoel: ‘Ik kan het niet goed doen. Niet voor mijn kinderen en niet voor mijn partner’. Wat je partner eigenlijk wil zeggen, is: ‘Ik ben er ook nog! Kan ik op je rekenen?’. Je partner heeft het gevoel dat hem/haar onrecht aan wordt gedaan. Uiteindelijk zijn jullie beiden verdrietig en angstig. Je bent bang om de band met je kinderen te verliezen als je niet die supermoeder of -vader bent. En de stiefouder is bang om niet mee te doen, om buitengesloten te worden.
Deel je gevoelens met elkaar
Die worsteling om erkenning zie ik doorlopend plaatsvinden bij koppels waarbij sprake is van een samengesteld gezin. De conflicten die er regelmatig zijn, gaan vaak over niet nagekomen afspraken of het gevoel van uitsluiting bij de stiefouder. Zelden gaat het over de diepere worsteling; de worsteling waarbij ze elkaar écht zien in de pijn, en echt kunnen horen en meevoelen.
Bespreek die diepe worsteling met je partner. Geef elkaar over en weer een inkijkje in je binnenste wereld en geef je partner hierdoor letterlijk een stem. Natuurlijk is het logisch dat je nooit twijfelt aan het gevoel voor je kinderen, maar wel kan twijfelen aan je gevoelens voor je partner. Instinctief zal je altijd voor je eigen kinderen kiezen. Maar rechtvaardig de keuzes die je daarom maakt niet, maar bespreek ze met je partner.
Samen moet je vervolgens uitvinden wat ervoor nodig is dat jullie allebei het gevoel hebben dat je gelijkwaardig bent, dat je belangrijk bent voor elkaar. Zodat het geen twijfel lijdt dat jullie op de eerste plek staan voor elkaar. Want het is echt waar: achter alle huis-tuin-en-keukendiscussies (over geld, huishouden, vakanties) schuilt de vraag ‘Sta ik op de eerste plek in je leven?’.
Een plek geven
Concreet betekent dit dat je nieuwe partner een eigen plek moet krijgen in jouw leven en in jullie samengestelde gezin. Je partner wil het gevoel hebben dat hij/zij speciaal voor je is. Dat betekent automatisch dat je kinderen moeten wennen aan je nieuwe partner en dat jullie samen als nieuw gezin besluiten nemen.
Daarnaast moeten ook de herinneringen aan je vorige partner een plek hebben. Je vorige partner is namelijk een belangrijk onderdeel van je leven. Door je vorige partner die plek te geven, betrek je ook je nieuwe partner in een intiem gebied van jouw wereld. Zo weet jouw nieuwe partner wat jij voor hem of haar voelt. Wil je nog sterker worden in je relatie? Dan is relatietherapie misschien wat voor jullie.