Je kent het vast. Je volgt een training, de trainer vertelt een verhaal of legt een model uit en daarna moet je gaan oefenen aan de hand van een voorgeschreven rollenspel. In de praktijk heb ik vaak gezien dat het rendement van deze manier van trainen laag is; het rollenspel is vaak kort en niet precies passend bij jouw situatie. Ook zit er een element van forceren in. Je wordt expres in een moeilijke situatie gebracht waaruit je je moet zien te redden.
Het goede nieuws dat ik je vandaag breng is dit: het kan zó anders!
Tijdens de training Persoonlijke effectiviteit van Triple Impact zijn er geen geforceerde rollenspellen waar je iets moet spelen wat voor jou niet als echt voelt of waarbij je te kijk wordt gezet. En toch zijn onze trainingen zo opgezet dat deelnemers voor de rest van hun leven profiteren van de kennis en ervaring die ze opdoen tijdens de training. Hoe dat zit, leg ik je graag uit.
Rollenspellen die niet echt zijn, werken niet
We zijn het er allemaal over eens dat voor gedragsverandering een training onmisbaar is. Ook al wil je het nog zo graag in je eentje doen; je hebt een training nodig die je hierbij helpt. Dankzij een training leer je bij jezelf herkennen wanneer je bepaald gedrag vertoont. Je staat stil bij wat je doet en waarom, en zo kun je bepaalde gedragspatronen ‘afleren’.
Waar veel trainingen op een gegeven moment de rollenspellen op de planning hebben staan om te oefenen wat je geleerd hebt, heeft mijn training Persoonlijke effectiviteit dat niet. Want ik ben ervan overtuigd dat geforceerde rollenspellen niet noodzakelijk zijn voor gedragsverandering. Maar hoe kun je de deelnemers in een oefensituatie brengen zonder dat ze het gevoel krijgen dat het onnatuurlijk aanvoelt?
Inzoomen op spontane gebeurtenissen
Het inoefenen van nieuw gedrag gebeurt in mijn trainingen op twee manieren. De belangrijkste manier is door gebruik te maken van spontane gebeurtenissen die in de groep plaatsvinden. Je bent als deelnemer namelijk ook ‘jezelf’ in de groep, dus laat je jouw patronen ook in de groep zien.
Een voorbeeld.
Tijdens een training vertelt een van de deelnemers iets verdrietigs dat ze op het werk heeft meegemaakt. Laten we deze deelnemer Sharon noemen. In het gesprek dat volgt, merken de andere deelnemers hoe lastig het is om effectief op haar verhaal te reageren. Een van hen, Marc, herkent in het verdriet van Sharon veel van een eigen situatie met zijn partner.
Dit is een mooi moment om de deelnemers direct te laten ervaren hoe je met dit soort ‘alledaagse’ gebeurtenissen kunt omgaan. De groep leert hoe ze deze situatie zo kunnen aanpakken dat Sharon zich gehoord en gezien voelt, waardoor emoties tot rust kunnen komen. En hoe je zorgt voor verbinding, zonder te vervallen in adviezen of oplossingen.
Sharon ervaart hoe helend het is om deze keer wél gehoord en gezien te worden; iets dat op het werk niet was gebeurd.
Hierna konden we ook kijken wat ze praktisch kon doen aan haar situatie.
Procesacteurs
De tweede manier om nieuw gedrag te oefenen, is door te werken met procesacteurs. Op twee momenten in de training Persoonlijke effectiviteit speelt een acteur samen met jou de situatie na die je moeilijk vindt. Deze acteurs zijn zó goed, dat je het gevoel hebt midden in de echte situatie te zitten. Het wordt niet op camera opgenomen en er volgt dan ook geen nabespreking van de opname; dat blijkt niet effectief. Wat we wel doen, is het ‘spel’ onderbreken zodra jij als deelnemer begint te worstelen. Als groepen zoeken we dan naar een oplossing die je gaat helpen om wel tot een succes te komen.
Overigens kan deze vorm van coaching ook ingezet worden als het rollenspel niet de doorbraak geeft die we willen. We onderbreken het rollenspel, maken ter plekke een kleine opstelling met representanten en onderzoeken waarom je in die situatie blokkeert. Als het rollenspel daarna wordt herhaald, blijkt er vaak een verandering te zijn opgetreden.
Een voorbeeld.
Pieter (een van de deelnemers) heeft veel last van een collega. In het rollenspel met de acteur klapt hij dicht en we besluiten de situatie op te stellen.
Dankzij de opstelling wordt het duidelijk dat de allergische reactie van Pieter op zijn collega, niet op zichzelf staat, maar dat het te maken heeft met een eerdere negatieve ervaring in Pieters leven.
Als Pieter de scène opnieuw speelt met de acteur, maar nu met gedrag dat wél bij hem past, is de ontlading groot.
Door de oorspronkelijke ervaring van lang geleden te veranderen in het spel met de acteur (iets dat ons brein blijkbaar als nieuwe waarheid accepteert), verandert ook de situatie met de collega.
Dit is slechts een van de vele varianten van deze manier van werken. Als toeschouwer doet dat iets met je, je herkent het (of helemaal niet) en als groep bespreek je het.
Sommige mensen zien erg op tegen een rollenspel op deze manier omdat ze het idee hebben dat de acteur hen expres dwarszit of het hen moeilijk maakt. Maar gelukkig helpen de acteurs van Triple Impact je je juist om in je kracht te komen. Het werken met de acteur zal daarom heel natuurlijk aanvoelen en zeker niet geforceerd.
Blij dat er geen rollenspel is waar je niets mee kan?
Klinkt het jou als muziek in de oren dat je een training Persoonlijke effectiviteit gevonden hebt zónder gekunstelde rollenspellen? In dat geval raad ik je aan om meer te lezen over deze training en je aan te melden. Lees ook de ervaringen van deelnemers die je voorgingen.
Ik zie ernaar uit om samen met jou te werken duurzame gedragsverandering!